Tứ Linh hay còn được gọi là Tứ Thụy, bốn loài linh thú lớn trong thần thoại Trung Hoa và các nước phương Đông, bao gồm : Long(Rồng) – Lân (Kỳ Lân) – Quy (Rùa) – Phụng (Phượng Hoàng). Bốn linh thần này đại diên cho 4 nguyên tố chính “Nước, lửa, đất, gió”, và mỗi vị thần sẽ có những quyền năng riêng và có nhiệm vụ canh giữ 7 trong  28 chòm sao trong thiên văn Trung Hoa.

Tứ Linh bắt nguồn từ Tứ tượng trong văn hóa phong thủy Trung Hoa: Thanh Long, Bạch Hổ, Chu Tước, Huyền Vũ là đại diện của bốn phương Đông, Tây, Nam, Bắc. Chúng mang ý nghĩa biểu tượng cho sự cao sang, quyền quý, đồng thời đây cũng là một vật phẩm phong thủy có giá trị cao, mang đến giá trị tâm linh vô cùng lớn.

Là một trong những nước Á Đông, Việt Nam cũng chịu nhiều sự ảnh hưởng văn hóa từ Trung Hoa. Hình tượng Tứ Linh được sử dụng và khắc họa khá phổ biến trong nghệ thuật kiến trúc Việt Nam từ kinh đô, chùa chiền cho đến nhà dân. 

 

Ý nghĩa của tứ linh trong phong thủy

Hình tượng Tứ Linh được sử dụng và khắc họa khá phổ biến trong nghệ thuật kiến trúc Việt Nam. Các vật phẩm Tứ Linh đều có độ khó và độ tinh xảo cao, bên cạnh đó các linh vật này có những chi tiết đòi hỏi sự chính xác và khéo léo nên thời gian thực hiện khá lâu và mang giá trị cao. 

Nếu trong Tứ Tượng đại diện cho 4 nguyên tố, sức mạnh và ý nghĩa riêng biệt. Tứ Linh trong tâm thức người Việt Long – Lân – Quy – Phụng ngoài việc là những vị thần may mắn, có sức mạnh phi thường thì còn mang ý nghĩa cụ thể như sau:

 

Đứng đầu Tứ Linh –  Long (Rồng)

Trong truyền thuyết rồng được xem là con của trời, có quyền năng tối cao hơn các loài vật khác. Sự xuất hiện của Rồng được quan niệm sẽ đem lại điều tốt lành, may mắn, thuận lợi và bình an. Rồng là con vật đứng đầu trong tứ linh, Rồng đại diện cho quẻ Chấn, mang lại Dương khí, sự quật khởi, ý chí, công danh, tài lộc và quyền lực. Do đó trên quần áo của vua chúa và hoàng tộc thường có thêu hình rồng bằng vàng để thể hiện thiên mệnh con trời có quyền lực tối cao.

Rồng thực chất không phải là một con vật có thật mà là sản phẩm của tưởng tượng, nghệ thuật và niềm tin mãnh liệt. hình tượng của rồng bao gồm sự kết hợp của các loài: thân rắn, đùi thằn lằn, móng vuốt của chim ưng, đuôi rắn, sừng hươu, vẩy cá.

Không những là biểu tượng cho xuất xứ nòi giống dân tộc Việt Nam, rồng còn là thần linh, chủ của nguồn nước, mang lại sức sống mãnh liệt, làm cho mùa màng tốt tươi, đại diện cho ngành công nghiệp lúa nước do đó có nhiều điểm khác biệt so với rồng Trung Quốc. Dân tộc Việt Nam ta đã có truyền thuyết về rồng từ rất sớm vì nó gắn liền với mây và mưa với truyền thống trồng lúa nước lâu đời, điển hình như Truyền thuyết “Còn Rồng Cháu Tiên”, hay tên thành Thăng Long – Hà Nội, Vịnh Hạ Long, Sông Cửu Long.

• Thân Rồng uốn hình Sin gồm 12 khúc tượng trưng cho 12 tháng trong năm. Sự uốn lượn mềm mại và nhấp nhô của rồng thể hiện khả năng biến đổi thời tiết, thiên nhiên và mùa màng.
• Đầu rồng là nét khác biệt lớn nhất, Đầu rồng có bờm dài, râu cằm, không sừng. Mắt lồi to, hàm mở rộng có răng nanh ngắt lên
• Miệng rồng ngậm Minh châu, Rồng ở các nước giữ ngọc bằng móng vuốt trước. Viên Châu tượng trưng cho tính nhân văn, trí thức và lòng cao thượng.
• Đầu Rồng luôn ngước lên thể hiện ý chí nhân văn cao.

Đây là điểm hoàn toàn khác so với rồng Trung Hoa, đặc biệt là mào ở mũi, sun sóng đều đặn. Hoàn toàn khác so với mũi thú rồng Trung Hoa, lưỡi mảnh và rất dài.

Linh vật nhân từ – Lân (Kỳ Lân)

Lân là linh vật được biết đến thứ 2 sau Rồng, dân gian cho rằng sự xuất hiện của Lân báo hiệu điềm lành, thái bình thịnh vượng sắp đến, là biểu tượng cho sự nguy nga tráng lệ, sự trường thọ và niềm hạnh phúc lớn lao.

Ngoài ra hình tượng Lân cũng được dùng để trấn giữ nhà cửa, hóa giải hung khí khi đối diện với cửa nhà khác, ngã ba, ngã tư, góc nhọn, đường vòng chiếu thẳng vào nhà. 

Lân là con Vật đầu nửa rồng nửa thú, thuộc loài nai, mình vằn, đuôi giống như đuôi trâu trên đầu thường có 1 sừng. Thân kỳ Lân giống Hươu nhưng có vảy khắp người, chỉ ăn cỏ và  thần thái vô cùng sinh động.

Vì là một loài thú lành tình chuyên giúp người tốt và đuổi cắn người xấu nên mỗi khi Kỳ Lân xuất hiện là báo hiệu của một thánh nhân sắp xuất hiện cứu giúp dân chúng.Kỳ lân là loài vật chuyên bảo vệ và canh giữ cửa ngôi nhà, miệng há to thu hút và trấn áp mọi loại hung khí vào nhà.

Linh vật trường tồn – Quy (Rùa)

Quy –  Rùa là một loài bò sát lưỡng cư có tuổi thọ cao và khả năng sống trong một thời gian mà không cần tới thức ăn do đó được ví với tinh thần thanh cao, thoát tục. Trong lĩnh vực tâm linh Quy được xem là hội tụ của trời đất – âm dương : bụng bằng tưởng trưng cho mặt đất (âm), mai khum vòng tượng trưng cho vòm trời (dương).

Trong dân gian Quy là linh vật  tốt lành mang ý nghĩa trường thọ, có khả năng chiêu tài hóa sát, trấn trạch, rất lợi về tài lộc, bền vững và thịnh vượng lâu dài. Quy là cao quý, nhiều khi nó là chủ nguồn nước (rùa phun nước thiêng), là một linh vật của đất Phật. Có nhiều lúc được kết hợp với những con vật khác như rắn (Quy xà hợp thể), hay rùa đầu rồng (long quy) có sự kết hợp của rùa và rồng nên rất linh thiêng.

Linh vật bất tử – Phụng (Phượng Hoàng)

Phượng hoàng được bắt nguồn từ nền văn hóa của Trung Hoa, được ví là loài chim đẹp nhất trong các loài chim. Có nhiều người nhầm lẫn loan và phụng là cùng một loài nhưng theo như những nhà nghiên cứu văn hóa cổ cho rằng. Loan và Phụng là hai loài khác nhau(trong cả văn hóa An Nam và Trung Quốc cổ) Loan có thể là yêu có thể là thần(do tu luyện), còn Phượng thì là thần( huyết thống cao quý của thần thú) và về cả sức mạnh lẫn huyết thống thì Loan đều dưới Phượng

Phượng hoàng tượng trưng cho vẻ đẹp, sự cao quý, tình yêu thương của người mẹ và ẩn chứa một sức mạnh huyền bí. Trong nền văn hóa của các nước phương đông, Phượng Hoàng là một trong những linh vật tối cao được cho sánh ngang với Rồng. Do đó Phượng hoàng đại diện cho Hoàng Hậu hay các phi tần sánh bên Rồng đại diện cho Vua.

Phượng được miêu tả có mỏ diều hâu dài, tóc trĩ, vảy cá chép , móng chim ưng và đuôi công Với ý nghĩa đầu đội công lý, mắt là mặt trời, mặt trăng, lưng cõng bầu trời, lông là cây cỏ, cánh là gió, đuôi là tinh tú, chân là đất, vì thế phượng tượng trưng cho cả vũ trụ. Phượng hoàng có ý nghĩa tích cực, nó biểu thị cho đức hạnh, vẻ duyên dáng và thanh nhã.

Các bộ phận của phụng đều có ý nghĩa của nó: Đầu đội công lý và đức hạnh, mắt tượng trưng cho mặt trời, mặt trăng, lưng cõng bầu trời, cánh là gió, đuôi là tinh tú, lông là cây cỏ, chân là đất.

Như vậy nó tượng trưng cho bầu trời, khi nó bay hoặc múa (phụng vũ) là tượng trưng cho sự hoạt động của vũ trụ. Rồng mang yếu tố dương và tượng trưng cho vua chúa, Phượng hoàng mang yếu tố âm tượng trưng cho hoàng hậu.

Âm dương hòa hợp tức là rồng và phượng quấn quýt lấy nhau, do đó hình tượng rồng phượng được người dân Trung Quốc cho là đại diện của hạnh phúc giữa chồng và vợ. Do đó trong các đám cưới tại Trung Quốc người ta thương trang trí hình ảnh rồng phượng để cầu chúc hạnh phúc.